بازار جهانی سیمان بهدلیل حجم بالای تولید و هزینههای بالای حملونقل محدود است. بر اساس آمار، تجارت جهانی سیمان در سال 2021 حدود 12.8 میلیارد دلار بوده است. سیمانهای نوع پرتلند بیشترین سهم را در این بازار دارند. در سال 2022 نیز ارزش کل صادرات سیمان و کلینکر به حدود 13.5 میلیارد دلار افزایش یافته است که 62.4 درصد از صادرات جهانی را انواع سیمانهای تیپ تشکیل میدهد. چین، هند و ویتنام از جمله بزرگترین صادرکنندگان سیمان در جهان هستند و بخش عمدهای از تقاضای جهانی را تامین میکنند.
با این حال، سهم تجارت سیمان در مقیاس جهانی نسبت به تولید آن تنها حدود 4 الی 7 درصد است، چرا که سیمان محصولی سنگین و غیرقابل تجارت در مسافتهای دور محسوب میشود. این موضوع محدودیتهایی در صادرات جهانی بهوجود میآورد و بیشتر صادرات به کشورهای همسایه یا نزدیک صورت میگیرد.
برترین صادرکنندگان سیمان در جهان
چین با توجه به ظرفیت بالای تولید خود، بزرگترین صادرکننده سیمان در جهان است. بعد از چین، کشورهای ویتنام، ترکیه، تایلند و هند در رتبههای بعدی قرار دارند. این کشورها با توجه به منابع طبیعی غنی و صنایع پیشرفته خود، سهم قابل توجهی از بازار جهانی را در اختیار دارند. همچنین برزیل و آمریکا نیز در این فهرست حضور دارند.
ترکیه با توجه به نزدیکی به بازارهای اروپا و خاورمیانه، موقعیت جغرافیایی ممتازی برای صادرات سیمان دارد. چین به دلیل تولید انبوه و هزینههای تولید پایینتر، توانسته است نقش مهمی در تأمین نیازهای ساختمانی کشورهای دیگر ایفا کند.
مقاصد صادرات سیمان ایران
ایران به بیش از 25 کشور از جمله عراق، افغانستان، پاکستان، و کشورهای حاشیه خلیج فارس سیمان صادر میکند. میزان صادرات سیمان ایران در سال 2022 به حدود 10.5 میلیون تن رسیده است که حدود 24 درصد از تولید داخلی را تشکیل میدهد. درآمد ایران از صادرات سیمان در حدود 500 میلیون دلار برآورد شده است. مهمترین رقبای ایران در منطقه ترکیه و پاکستان هستند که با توجه به نزدیکی جغرافیایی به بازارهای مشابه، رقابت نزدیکی با ایران دارند.
در حالی که ترکیه با بهرهبرداری از ظرفیت بالای تولید خود به اروپا و خاورمیانه سیمان صادر میکند، ایران بهواسطه منابع غنی مواد اولیه و هزینههای پایین تولید، بهویژه در خاورمیانه و جنوب آسیا، سهم عمدهای در بازار دارد.
صادرات سیمان ایران به افغانستان
افغانستان یکی از بازارهای اصلی صادرات سیمان ایران محسوب میشود. میزان صادرات سیمان ایران به این کشور در سال 2022 بالغ بر یک میلیون تن بوده است. با توجه به تقاضای زیاد سیمان در افغانستان برای پروژههای عمرانی و بازسازی، این کشور یکی از مشتریان ثابت ایران است. علاوه بر این، موقعیت جغرافیایی ایران و همسایگی با افغانستان باعث میشود که هزینههای حملونقل به حداقل برسد و سودآوری این تجارت افزایش یابد. همچنین صادرات سنگ ساختمانی به افغانستان و به طور کلی صادرات مصالح ساختمانی به افغانستان از تجارت های پر سود برای ایران است.
بیشتر صادرات سیمان ایران به افغانستان مربوط به سیمانهای تیپ و سیمان پرتلند است که در پروژههای ساختمانی و زیرساختی این کشور مورد استفاده قرار میگیرند.
شهرهای تولیدکننده سیمان در ایران
ایران دارای بیش از 70 کارخانه سیمان در نقاط مختلف کشور است. استانهای تهران، اصفهان، فارس، خوزستان، و کرمانشاه از جمله مهمترین تولیدکنندگان سیمان در کشور هستند. ظرفیت تولید سالانه سیمان در ایران حدود 85 میلیون تن است که بخشی از آن به صادرات اختصاص مییابد. در سال 2022 ایران توانست حدود 62 میلیون تن سیمان تولید کند که بخشی از آن به بازارهای بینالمللی صادر شد.
این کارخانهها با توجه به منابع غنی مواد اولیه، انرژی ارزان و نیروی کار ماهر، توانستهاند بخش عمدهای از نیاز داخلی را تامین و مازاد تولید را به کشورهای همسایه صادر کنند.